Temidden van alle oorlogsgeweld en andere ellende waaraan het Midden-Oosten zo rijk is zag ik op X/Twitter zo’n aardige foto. Het was een foto van de nieuwe Saoedische ambassadeur in Iran, Abdullah al-Anazi, die blij stond te zijn met de Iraanse ex-minister van Buitenlandse Zaken, Ali Akbar Salehi, zo te zien op een receptie.
De foto stond op 22 november op het Twitteraccount (Xaccount staat zo raar) van de ambassadeur zelf, met de mededeling: ,,Ik had het genoegen van een ontmoeting van de vooraanstaande persoonlijkheid, zijne excellentie Ali Akbar Salehi, en vriendschappelijke woorden werden uitgewisseld”.
Korte inhoud van het voorgaande: Iran en Saoedi-Arabië stonden erg vijandig tegenover elkaar. In 2016 verbrak Saoedi-Arabië de diplomatieke banden met Iran nadat een Iraanse menigte de Saoedische ambassade had bestormd (omdat de Saoediërs op hun beurt een belangrijke shi’itische geestelijke hadden geëxecuteerd). In 2019 viel de helft van de Saoedische olieproductie twee weken weg door een Iraanse droneaanval op olieinstallaties van Aramco. Afgelopen maart herstelden de twee landen hun betrekkingen na bemiddeling van Irak en China en tot aanzienlijke verrassing van velen.
Maar de uitwerking verliep moeizaam en daarom vond ik die foto erg interessant. Het was niet een stiekeme foto van een papparazzo, maar de ambassadeur wilde iets duidelijk maken: het gaat prima met de relaties. En de ambassadeur doet niets zonder instemming van de baas, kroonprins Mohammed bin Salman.
Ja, die foto heeft te maken met Gaza. Voor Hamas op 7 oktober met zijn gruwelijke moordoperatie Israëls bloedige wraak op Gaza uitlokte, was een gestage Saoedische toenadering tot Irans doodsvijand Israël gaande. Dat bevorderde Iraans-Saoedische relaties natuurlijk niet. Hoewel Riad hoe dan ook niets moet hebben van Hamas – want nazaat van de in Riad verfoeide Moslimbroederschap – en Hamas’ moordpartij van 7 oktober veroordeelt, staat de toenadering tot Israël nu voorlopig in de ijskast.
Op 11 oktober nam prins Mohammed een telefoontje aan van de Iraanse president, Ebrahim Raisi, het eerste sinds in maart de relaties werden hersteld. Onderwerp van gesprek was de oorlog in Gaza. Volgens de Saoedische media onderstreepte de kroonprins zijn ,,onwrikbare steun voor de Palestijnse zaak” en zijn ,,verzet tegen het verlies van onschuldige levens”. Volgens de Iraanse media sprak Raisi van ,,de noodzaak een einde te maken aan de oorlogsmisdrijven tegen Palestina”. Let op het verschil in toon.
Een maand later organiseerde prins Mohammed een gezamenlijke Arabisch-islamitische top die wat betreft Gaza wegens tegenstrijdige belangen tot niks substantieels leidde. Raisi was er ook, en ging op bezoek bij de kroonprins. Onderwerp van gesprek was alweer Gaza waarbij Mohammed bin Salman nu de onmiddellijke beëindiging van de oorlog eiste. En alweer een interessante foto, let op Raisi’s zenuwachtige voeten tegenover de nonchalante slippers van de kroonprins.
De Saoedische toenadering tot Israël moet wachten tot het einde van de oorlog, maar die tot Iran gaat best lekker. Hoeveel onderlinge problemen er ook blijven – neem alleen al de tegenstelling revolutionair-shi’itisch regime en conservatief-sunnitische monarchie, met allebei expansionistische ambities – de actuele belangen schrijven toenadering voor. Voorop beider belang dat de oorlog in Gaza zich niet tot Iran uitbreidt. Het belang van het Iraanse regime daarbij is duidelijk: Israëlische en wellicht ook Amerikaanse bommen en een bevolking die massaal in de oppositie zit, waartoe zal dat leiden? Einde regime bijvoorbeeld? Niet voor niets is de Iraanse steun voor vriend Hamas tot dusverre nogal verbaal gebleven. Het gaat juist lekker, met Israël en de VS, de kleine en de grote satan, wegens Gaza onder toenemende druk in grote delen van de wereld.
Wat betreft de Saoediërs is het belang met name de grote economische plannen en megaprojecten van de kroonprins die geen oorlog en toevallig afzwaaiende projectielen kunnen velen. Denk maar niet dat de kroonprins de Iraanse aanval van 2019 is vergeten. Stoorzender vormen recentelijk de Jemenitische Houthi’s, Iraanse vrienden, die uit solidariteit met de Palestijnen op 19 november in de Rode Zee een
vrachtschip van een Israëlische eigenaar kaapten. De Rode Zee is een heel belangrijke doorvoerroute. Zou Mohammed bin Salman zijn vriend Raisi hebben gebeld?