Dat de jihadistische Islamitische Staat verantwoordelijk is voor de bloedige aanslag van woensdag in Iran is aan één kant een opluchting. De families van de meer dan tachtig mensen die bij de dubbele zelfmoordaanslag werden gedood staan vanzelfsprekend aan de andere kant. Maar zonder twijfel is het wél een opluchting voor veel internationale spelers. Want stel je voor dat de Israëlische Mossad een paar bommen had laten ontploffen. Dan hadden de Iraanse autoriteiten dat niet over hun kant kunnen laten gaan en hadden ze een grote stap gezet naar de regionale oorlog waarin de Israëlische oorlog tegen Hamas in Gaza hoe dan ook kan uitmonden.
IS meldde donderdag zelf dat dat het ging om een ,,dubbele martelaarsoperatie”. Twee zelfmoordterroristen hadden zich de een na de ander tot ontploffing gebracht tijdens de plechtigheid in Kerman ter herdenking van generaal Qassem Soleimani, die precies vier jaar door Amerikaanse drones werd geliquideerd. ,,Vlakbij het graf van de schijnheilige leider”, meldde IS.
,,De kwaadaardige en criminele vijanden van de Iraanse natie creëerden eens te meer een ramp”, bulderde de Iraanse oppersteleider ayatollah Ali Khamenei. Daarmee liet hij het veld open wat betreft mogelijke daders. Amerikaanse inlichtingendiensten waren de eerste serieuze bronnen die naar Islamitische Staat wezen. Waarna IS uiteindelijk met zijn claim kwam.
Ik weet het, die claim hoeft niet waar te zijn – het Iraanse semi-officiële persbureau Tasnim meldde bijvoorbeeld dat Israël IS had ,,bevolen” de schuld op zich te nemen om zelf ,,de consequenties uit de weg te gaan”. Ik herinner me de aanslagen en ontvoeringen van buitenlanders in Libanon in de jaren tachtig waarbij diverse landen in de regio betrokken waren, zoals Iran en Gaddafi’s Libië. Die werden dan opgeëist door groepen met wisselende namen, en het was een heel gepuzzel om uit te vinden welke groep en welk land echt verantwoordelijk waren.
Bij de aanslag van woensdag wezen methode en doel op IS en niet op Israël. Denk bij een liquidatie meteen aan Israël - zie Rise and Kill First, het geruchtmakende boek van de Israëlische onderzoeksjournalist Ronen Bergman. Onderkop: Israël en het geheime liquidatieprogramma van de Mossad. Met bijna een moord of in officiële goedpraattaal targeted killing per bladzij, schreef ik in mijn toenmalige column Dwars in juni 2021. https://www.nrc.nl/nieuws/2021/06/14/de-mossad-waarschuwt-iran-onze-liquidaties-gaan-door-a4047177 Het recentste voorbeeld is de liquidatie van Hamasleider Saleh al-Arouri in Beiroet op 2 januari. Het laatste Iraanse slachtoffer was Revolutionaire-Gardecommandant Razi Mousavi die op 25 december bij een Israëlische luchtaanval bij Damascus om het leven kwam. Ook wapentransporten (naar Irans Libanese bondgenoot Hezbollah) en -opslagplaatsen zijn al enkele jaren regelmatig Israëlisch doelwit, zowel in Syrië als ook in Libanon, evenals het Iraanse nucleaire programma.
Het kalifaat van IS in Irak en Syrië werd in maart 2019 door een internationale coalitie vernietigd. De resten van de harde kern hergroepeerden zich waar maar ze de kans kregen (met name Irak, Syrië, Afghanistan en de Sahel) en legden zich toe op moorden en aanslagen op in principe iedereen die niet aan aan hun puristische beeld van de islam beantwoordt. Dat zijn allemaal afvalligen en ongelovigen in de optiek van IS. ,,Doodt hen waar je hen ook maar vindt”, kopte donderdag IS-publicatie Al-Furqan een nieuwe toespraak van IS-woordvoerder Al-Ansari, meldde expert Aymenn al-Tamimi. https://aymennaltamimi.substack.com/p/the-islamic-state-claims-suicide?utm_source=post-email-title&publication_id=465186&post_id=140357604&utm_campaign=email-post-title&isFreemail=true&r=fgec&utm_medium=email Shi’ieten, in de opinie van de sunnitische IS behalve afvalligen ook polytheïsten, zijn daarbij primair doelwit. Nog erger dan christenen.
Ook toen IS nog zijn kalifaat had, pleegde het al aanslagen in Iran: in 2017 op het parlement en het mausoleum van de gids van de revolutie ayatollah Khomeiny en in 2018 op een militaire parade in Ahvaz. In 2022 volgde een aanslag op een schrijn in Shiraz. De Iraanse autoriteiten zeggen ook talrijke aanslagen te hebben voorkomen. De plechtigheid bij het graf van Soleimani was natuurlijk wat IS betreft een eersteklas doel: niet alleen een shi’iet maar ook nog speelde hij naast de door de VS geleide alliantie een belangrijke rol in de strijd tegen het kalifaat.