Het is duidelijk dat Israël wil afrekenen met Hezbollah – tenminste dat hebben zowel politieke als militaire Israëlische leiders herhaaldelijk verklaard. Om de door Iran gesteunde Libanese shi’itische beweging vér van de grens met Israël te verdrijven, zodat 60.000 geëvacueerde burgers veilig terug kunnen naar hun huizen in het noordelijke grensgebied. Of om Hezbollah te vernietigen, zoals het oorlogsdoel in Gaza in de woorden van premier Netanyahu c.s. ook de vernietiging moet zijn van het Palestijnse Hamas. Het mag niet van de Amerikaanse regering, die nog meer oorlog in het Midden-Oosten wil voorkomen, zeker nu de presidentsverkiezingen eraan komen. Maar de huidige kleine oorlog aan de grens – relatief kleine, toch meer dan 300 doden aan Libanese kant - kan in een oogwenk escaleren.
Maar wil Israël nu ook afrekenen met Iran?
Het zou Netanyahu niet slecht uitkomen. En hij heeft de provocerende Israëlische luchtaanval goedgekeurd – niet met zoveel woorden door Jeruzalem opgeëist maar daarover bestaat geen misverstand; zie ook de verklaring van dinsdag van het Pentagon – die maandag het Iraanse consulaat-annex-residentie van de ambassadeur in de Syrische hoofdstad Damascus met de grond gelijk maakte. Daarbij werden alle aanwezigen gedood, onder anderen twee generaals van de Iraanse Revolutionaire Garde.
De afgelopen paar jaar heeft de Israëlische luchtmacht honderden aanvallen uitgevoerd op Iraanse of met Teheran geallieerde doelen in Syrië en een enkele maal ook in Libanon, Irak of Iran zelf. Niets nieuws dus, in die zin. Maar de aanval van maandag vormt een welbewuste, dramatische escalatie. Er zijn eerder officieren van de Iraanse garde gedood bij Israëlische luchtaanvallen. Met de kerst een Iraanse generaal in Damascus, in januari onder andere de beruchte chef van de inlichtingendienst van de garde in Syrië. Generaal Mohammed Reza Zahedi, die maandag de dood vond bij de Israëlische aanval, was de hoogste commandant van de garde in de regio; zijn tweede man werd eveneens gedood. Hun taak daar was samen met geallieerde strijdgroepen in de regio (Hezbollah voorop) Irans zogeheten voorwaartse verdediging tegen Israël (en grote satan Amerika) te onderhouden. Op zich vormt hun dood een nieuwe tegenslag voor Iran.
Maar de escalatie/provocatie bestaat eruit dat de Israëlische kant de geldende gevechtsregels opzij schoof door een officiële Iraanse vertegenwoordiging aan te vallen. Formeel blijven diplomatieke vertegenwoordigingen grondgebied van het gastland maar een aanval daarop vormt een flagrante schending van de internationale normen die zijn vastgelegd in het Verdrag van Wenen. Ja, óók als het land van de betreffende vertegenwoordiging er zelf een handje van heeft normen te schenden; anders is geen ambassade meer veilig.
Het Iraanse regime heeft in westerse landen op zijn best geen goede naam; in Amerikaanse regeringsverklaringen gaat het woord Iran bijna standaard vergezeld van het adjectief ‘kwaadaardig’. Netanyahu op zijn beurt heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij het Iraanse regime met zijn omstreden nucleaire programma beschouwt als een existentieel gevaar voor Israël dat hij het liefst uit de weg ruimt. In 2015 onthulde zijn vroegere minister van Defensie Ehud Barak in een interview met de Israëlische zender Channel 2 dat hij en Netanyahu in 2010, 2011 en 2012 de Iraanse nucleaire installaties hadden willen bombarderen. Barak was tussen 2007 en 2013 minister van Defensie, en eerder ook premier. Maar het leger wilde in 2010 niet meewerken, en vervolgens stonden enkele ministers op de rem, en de toenmalige Amerikaanse president – Obama – was ertegen gekant.
Netanyahu zit vandaag in een toenemend lastig parket. Door de groeiende kritiek van zijn Amerikaanse bondgenoot op de manier waarop hij de Gaza-oorlog voert; door zijn eigen justitiële problemen en zijn medeverantwoordelijkheid voor Hamas’ bloedige overval op Israëlische burgers van 7 oktober. De verkiezingen waarmee zijn coalitiepartner Gantz nu dreigt, zou hij verliezen. Maar zijn oorlog tegen Hamas is populair. Lokt hij oorlog met Iran uit om premier te kunnen blijven?
Op zijn best heeft Netanyahu willens en wetens het risico genomen van een Iraanse reactie die weer hardere Israëlische actie noodzaakt. En zo verder, tot aan een regionale oorlog waarbij Washington Israëls kastanjes uit het vuur zal moeten halen. Teheran heeft met een passend antwoord gedreigd: ,,we zullen ervoor zorgen dat ze spijt krijgen van deze en andere misdrijven”, aldus opperste leider Khamenei. Maar er gaan aan Iraanse kant ook stemmen op niet in Israëls val te stappen, en Iran stelt zich tot dusverre erg voorzichtig op in de Gaza-crisis.
Ook president Biden wil niets weten van oorlog tegen Iran – hij heeft Amerika’s harde sanctiebeleid tegen Iran juist de facto wat verzacht (Iraanse olie-export naar China). Na de Israëlische aanval van maandag liet Washington Teheran weten absoluut geen voorkennis ervan te hebben gehad.
Aan de andere kant gaan de Amerikaanse wapenleveranties aan Israël vooralsnog onverminderd door zonder welke geen Israëlische oorlog mogelijk is.