,,De Verenigde Staten zijn niet uit op conflict in het Midden-Oosten of elders in de wereld”, verklaarde president Biden op 2 februari. Goed dat hij het zei want anders zou u misschien denken dat Amerika wél daarop uit is. Biden maakte in zijn verklaring immers Amerikaanse bombardementen bekend op door Iran gesteunde milities in Syrië en Irak. In totaal werden 85 doelen bestookt om Irans vrienden – en via hen Iran zelf - in te peperen dat het afgelopen moest zijn met hun aanhoudende aanvallen op Amerikaanse bases in het gebied, vooral nu daarbij, in het Jordaanse grensgebied met Syrië, voor het eerst (drie) Amerikaanse doden waren gevallen. Aan bestookte kant vielen voorzover bekend zo’n 45 doden. En dat was nog maar het begin, aldus Washington.
De Iraakse en Syrische regeringen waren het bepaald niet met Biden eens. De Iraakse sprak van de ,,rand van de afgrond” waarop werd gebalanceerd; de Syrische (ja, nog steeds Assad) had het over ,,nieuwe Amerikaanse agressie” tegen zijn soevereiniteit en waarschuwde voor ,,ernstige consequenties”. Iran op zijn beurt meende dat de aanvallen ,,niets anders zullen doen dan de spanningen en instabiliteit in de regio versterken”.
Amerikaanse politici in de rechterhoek waren evenmin tevreden. Die eisen ook aanvallen op Iran zelf, immers de kwade genius achter de As van Verzet die anti-Israëlische en anti-Amerikaanse strijdgroepen in de regio verenigt. Wat kan het hun schelen als zulke aanvallen een echte oorlog zouden uitlokken? Graag juist, en dan regimechange! Maar wie even terugdenkt aan de rampzalige oorlog tegen Saddam Husseins bewind die in 2003 werd gelanceerd om Amerika’s gezag te herstellen na Al-Qaeda’s aanslagen van 9/11 (of wie terugdenkt aan de verloren oorlog tegen de Afghaanse Taliban), wil absoluut geen oorlog met het veel grotere en sterkere Iran. Biden heeft gelijk dat hij dat niet wil – zie ook een recente peiling die zegt dat 85 procent van de Amerikanen zich ernstig of wel een beetje (somewhat) zorgen maakt dat de toestand in het Midden-Oosten uit de hand loopt.
Ja, loopt het uit de hand?
Vóór 7 oktober was er weinig aan de hand in het Midden-Oosten behalve de gebruikelijke binnenlandse repressie (Iran, Syrië etc.) en internationale agressie (oorlog in Jemen, Turkse oorlog tegen de Koerden, oorlog in Soedan, ik noem maar wat). Toen richtte Hamas vanuit de Gazastrook zijn bloedbad aan in Israël met 1.200 doden, gevolgd door de lopende Israëlische vergeldingsoorlog met intussen meer dan 27.000 Palestijnse doden. Uit sympathie met Hamas startte het Libanese Hezbollah vijandelijkheden langs de grens met Israël. Pro-Iraanse Iraakse milities gingen vaker in de aanval tegen de bases van Israëls bondgenoot Amerika dan ze vóór 7 oktober al deden. En de Houthi-rebellen in Jemen zagen hun kans schoon om aanhang te winnen door in naam van de Palestijnen in Gaza de scheepvaart in de belangrijke Rode Zee onder vuur te nemen met door Iran geleverde wapens.
Dat leidde ook tot Amerikaanse en Britse aanvallen op Houthi-doelen in het al zo door oorlog geteisterde Jemen. Op 3 februari gingen VS en VK opnieuw in de aanval in het belang van de vrije doorvaart, met Nederlandse inbreng, en twee dagen later alweer. ,,Geen escalatie”, verzekerde de Britse minister van Defensie Grant Shapps in een variant op Bidens ,,niet uit op conflict”.
Een paar dagen voor het recentste Amerikaanse en Britse geweld vatte de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Blinken de situatie in het Midden-Oosten samen als ,,niet eerder zo gevaarlijk sinds 1973”, het jaar van de Arabisch-Israëlische oktoberoorlog.
Dat ben ik niet met hem eens. Jaren tachtig vergeten, minister? Oorlog tussen Khomeiny’s Iran en Saddams Irak. Israëlische invasie van Libanon (Iraanse oprichting van Hezbollah, bloedbad in het Palestijnse kamp Sabra en Shatila). Burgeroorlog in Libanon (Syrische bezetting, aanslagen en ontvoeringen). Burgeroorlog in Soedan (miljoen doden). Begin oorlog Turkije en Koerdische PKK. Moord op Egyptische president Sadat. Onder andere.
Maar loopt het vandaag uit de hand? De Houthi’s laten zich niet intimideren, en de Iraakse milities hebben ook alweer gewapenderhand van zich laten horen. Maar laat ik ook eens iets positiefs opschrijven. Hoewel er elke dag nog veel doden vallen in de Gazastrook tekenen zich de contouren af van een staakt-het-vuren-voor-gijzelaarsakkoord tussen Israël en Hamas. En er schijnt ook een deal in de maak zijn waaronder Hezbollah zich ten minste acht kilometer van de grens met Israël zou terugtrekken. In plaats van raketten over en weer op Tel Aviv en Beiroet. Misschien een klein stukje weg van die rand van de afgrond.