Hoe nu verder met die verschrikkelijke oorlog tussen Israël en Hamas? Een open einde, zeg ik maar meteen, of liever gezegd geen einde, hoe dan ook slecht nieuws. Óók als de huidige internationale inspanningen zouden slagen om alle gijzelaars van Hamas vrij te krijgen en een staakt-het-vuren te verwezenlijken. Want permanent zal dat gegarandeerd niet zijn. Hamas wil overleven en daarmee kan Israël juist niet leven.
Zeker, Hamas heeft het vredesvoorstel dat op 10 juni werd aangeprezen in resolutie 2735 van de VN-Veiligheidsraad en in drie fasen via een staakt-het-vuren en vrijlating gijzelaars en Palestijnse gevangenen naar einde oorlog en wederopbouw van kapotgebombardeerd Gaza moet leiden, geaccepteerd. Nou ja, min of meer. Israël had dat volgens zijn Amerikaanse bondgenoot én volgens de tekst van de resolutie al eerder gedaan. President Biden noemde het vredesplan bij zijn presentatie op 31 mei zelfs een Israëlisch voorstel.
Maar wie van Hamas heeft wat geaccepteerd en wanneer? In Doha zei de Amerikaanse Buitenlandminister Blinken dat Hamas talrijke wijzigingen heeft voorgesteld van het voorliggende plan. ,,Sommige van die wijzigingen waren ,,werkbaar, sommige zijn dat niet.” Het zou met name gaan om een harde toezegging dat er een permanent staakt-het-vuren van komt met volledige terugtrekking van Israëlische troepen, dus einde oorlog.
En wie vertegenwoordigen eigenlijk het instemmende Israël van de resolutietekst? Zeker niet extremistische ministers zoals Ben Gvir of Smotrich die van geen staakt-het-vuren willen weten voor Hamas compleet verslagen is. En evenmin premier Netanyahu, lijkt me, die de dag nadat president Biden op 31 mei het in de resolutie verankerde plan had bekendgemaakt zei dat ,,Israëls voorwaarden voor een einde aan de oorlog niet zijn veranderd: de vernietiging van de militaire en bestuurlijke macht van Hamas, de vrijlating van alle gijzelaars en de waarborg dat Gaza niet langer een gevaar voor Israël vormt.”
Vanuit Israël zei Blinken op 11 juni juist dat Netanyahu zijn steun voor het vredesplan had herbevestigd. Kan best. Het zou niet de eerste keer zijn dat Netanyahu ,,ja” mompelt tegen een vredesvoorstel maar vervolgens ,,nee” doet om zijn regering en premierschap overeind en zichzelf uit handen van de corruptierechter te houden.
Acht maanden na de bloedige moordoperatie van Hamas van 7 oktober en het begin van de oorlog - en na 37.000 Palestijnse doden en 300 gesneuvelde Israëlische militairen, een compleet kapot Gaza en Israëls goede naam aan gort, zie het voor Hamas én Israël vernietigende VN-onderzoeksrapport van 12 juni - zijn Israëls voorwaarden zoals verwoord door Netanyahu inderdaad lang niet vervuld. Intussen is het wel zo dat aan Israëlische kant de twijfel groeit aan de mogelijkheid van een ,,overwinning” laat staan ,,totale overwinning” zoals ter extreem-rechtse zijde geëist. ,,Totale overwinning is een concept dat is geleend van duistere dictaturen”, zei exminister van Defensie Yaalon recentelijk.
De CIA is volgens de Amerikaanse zender CNN tot de conclusie gekomen dat Netanyahu van mening is de groeiende druk om mee te werken aan een einde aan de oorlog en een post-oorlog plan voor Gaza te kunnen weerstaan. Dat wil zeggen internationale druk, waaronder die van bondgenoot Biden, maar bijvoorbeeld ook het opstappen (op 9 juni) van zijn rivaal Benny Gantz uit zijn oorlogskabinet om precies die reden. Gantz’ vertrek heeft geen consequenties voor Netanyahu’s meerderheid in het parlement. Zoals het er nu uitziet maakt het hem afhankelijker van het extreemrechtse contingent en dus nóg minder geneigd aan een compromis mee te werken.
Hierom ben ik zo pessimistisch dat einde oorlog in zicht is: allereerst om Netanyahu, zie boven, en omdat kennelijk een meerderheid van de bevolking misschien niet zijn premierschap maar wél zijn oorlog steunt; dat heeft Hamas op 7 oktober aangericht. Maar ook omdat van Biden wel druk (de resolutie) maar geen doorslaggevende druk te verwachten is. Ik heb in mijn langjarige bemoeienis met het Midden-Oosten vaak te maken gehad met Israëlische gewapende conflicten waarin de dienstdoende Amerikaanse president op een gegeven moment besloot dat het welletjes was, en dan was het ook klaar. Maar Bidens rode lijnen vervagen zodra ze overschreden worden, en de doorgaande wapenzendingen spreken voor zich. Een maand geleden werden nog wapenleveranties ter waarde van 1 miljard dollar aangekondigd. En ook, zoals gezegd, omdat Hamas wil overleven.
Stel nu dat er toch een staakt-het-vuren van komt. Op zijn best wordt het dan weer 6 oktober, en dat is niet best. 6 oktober staat voor Israëlische blokkade van de Gazastrook, en achtereenvolgende oorlogsrondes en tijdelijke staakt-het-vurens. Een permanent staakt-het-vuren komt pas met een oplossing van het Israëlisch-Palestijnse conflict. En die is verder weg dan ooit.