Even tussen alle oorlogen door: Saoedi-Arabië en mensenrechten. Dat wil zeggen schendingen daarvan. Daar staan de Saoediërs bepaald niet alleen in. In het hele Midden-Oosten worden de mensenrechten geschonden, geen enkele staat uitgezonderd (nee, ik vergis me niet). En daarbuiten natuurlijk ook.
Het gaat me om de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties, die zoals zijn naam aangeeft de staat van de mensenrechten in de wereld in de gaten houdt en waar nodig probeert bij te sturen. Er zijn 47 landen lid van, verdeeld over vijf regio’s, die periodiek worden ververst. Zojuist heeft de Algemene Vergadering van de VN weer achttien nieuwe leden gekozen voor een periode van drie jaar. En er waren in totaal negentien kandidaten. Vier regio’s hadden precies evenveel gegadigden als open plekken. Alleen de regio Azië-Stille Oceaan had één kandidaat meer (zes) dan beschikbare zetels (vijf). Thailand kreeg de meeste stemmen, 177, voor Qatar (167), Cyprus (167), Zuid-Korea (161) en de Marshalleilanden (124). Saoedi-Arabië was zesde met 117 stemmen en viel dus buiten de boot.
Nota bene Saoedi-Arabië! Waar de kroonprins vele miljarden investeert in een nieuw, ultramodern imago in plaats van de vroegere extreempuriteinse uitstraling. Waar tot voor kort mannen en vrouwen zo strikt mogelijk werden gescheiden, maar door van bovenaf gedecreteerde sociale liberalisering de maatschappij vergaand is veranderd. Straatfestivals in plaats van iedereen binnen, hedendaagse-kunstexposities, sport, ook voor vrouwen – binnenkort wordt de wereldtitel vrouwenboksen in Saoedi-Arabië uitgevochten!
Maar er is geen sprake van politieke liberalisering. Integendeel. Wie kritiek heeft gaat de cel in, of erger, zie de moord op de Saoedische criticus Jamal Khashoggi in 2018 in het Saoedische consulaat in Istanbul. Internationale mensenrechtenorganisaties hadden daarom campagne gevoerd tegen verkiezing van Saoedi-Arabië in de Mensenrechtenraad, als klap in het gezicht van de slachtoffers van de kroonprins. Human Rights Watch wees daarbij met name op de berichten dat de Saoedische grensbewaking in 2022-23 honderden Ethiopiërs hadden doodgeschoten bij hun pogingen uit Jemen Saoedi-Arabië binnen te komen. De International Service for Human Rights had scorekaarten van het mensenrechtengedrag van alle negentien kandidaten gemaakt waaruit bleek dat Saoedi-Arabië totaal ongeschikt zou zijn als lid van de Mensenrechtenraad.
Er worden wel eens gegadigden afgewezen, maar niet vaak; Venezuela en Rusland bijvoorbeeld en Saoedi-Arabië ook al eens eerder, in 2020. Eigenlijk ben ik verbaasd over die herhaalde afwijzing van Saoedi-Arabië. Ik herinner me dat de Saoediërs er drie jaar geleden in slaagden met een energieke en goed gefinancierde lobby het onafhankelijk onderzoek namens de Mensenrechtenraad naar (onder andere Saoedische) oorlogsmisdrijven in Jemen de nek om te draaien. Hebben ze niet voor hun lidmaatschap van de raad gelobbyd of te zuinig geweest?
Er zitten natuurlijk wel degelijk schenders in de Mensenrechtenraad. Neem Qatar, Ethiopië en de Democratische Republiek Congo die nu in de vernieuwde raad komen. Mensenrechtenorganisaties betogen dat schenders het werk van de raad in de weg zitten. Maar dat kan ook van buitenaf, zie de torpedering van het onderzoek naar de oorlog in Jemen. En is het eigenlijk zo slecht om ook schenders in de Mensenrechtenraad te hebben zitten? Zou het nuttiger zijn om met alléén gelijkgezinden te bespreken hoe slecht de anderen wel niet zijn?
Ik denk bijvoorbeeld dat het géén goed idee was om Iran in 2022 te verwijderen uit de VN-Commissie voor de Status van Vrouwen wegens de genadeloze onderdrukking van het protest tegen de dood van Mahsa Amini in handen van de zedenpolitie. Beter om ze in gemengd gezelschap aan te spreken op hun gedrag. Wat dit betreft: in maart werd Saoedi-Arabië gekozen als voorzitter van diezelfde commissie.