Je zou zeggen dat de Iraanse autoriteiten wel wat beters te doen hebben – corruptie bestrijden of de economische misère van de burgers helpen verhelpen – maar in plaats daarvan zijn ze weer eens in actie gekomen tegen vrouwen die de verplichte islamitische hoofddoek niet correct dragen. Correct naar autoriteitse maatstaven natuurlijk. Of helemaal niet dragen, God verhoede het.
De nieuwe campagne heet Nour, licht, en werd 13 april gelanceerd door de politiechef van Teheran: ,,Met ingang van vandaag zullen de politie in Teheran en andere steden maatregelen treffen tegen diegenen die de hijab (hoofddoek) wet schenden”, zei hij, en op sociale media waren meteen volop beelden te zien van arrestaties van vrouwen die naar het oordeel van de zedenpolitie onoirbaar gekleed gingen. Alsof het regime niets heeft geleerd van de maanden van woedend protest van de bevolking na de dood van Mahsa Amini door toedoen van diezelfde zedenpolitie in september 2022. Dat protest werd bloedig neergeslagen; in de periode tot januari 2023 vonden meer dan vijfhonderd mensen daarbij de dood. Nu voelen de autoriteiten zich kennelijk weer gedwongen hun gezag te doen gelden.
Op X/Twitter bracht student en journalist Dina Ghalibaf (23) twee dagen later als een van de eersten verslag uit vanuit de nieuwe campagne in Teheran. Ik citeer uit The Guardian: ,,In het politiebureau op metrostation Sadeghiyeh hield ik vast aan mijn recht de metro te gebruiken als burger en belastingbetaler, Maar toen sleurden ze me met geweld een kamer in en taserden ze me. Ze boeiden me en een van de agenten randde me aan.” Kennelijk werd ze vrijgelaten, maar de volgende dag werd ze opgepakt en in de Evingevangenis vastgezet.
Vanuit diezelfde gevangenis riep Nobelvredesprijswinnaar Narges Mohammadi alle vrouwen op dergelijke ervaringen te delen. ,,De islamitische republiek heeft de straat veranderd in een slagveld tegen vrouwen en jongeren”, liet ze weten in een boodschap die door aanhangers op sociale media werd gepubliceerd.
Ghalibaf is een van de heel velen die nu aangepakt worden, nota bene op grond van een wet die wel door het parlement is aangenomen maar die door de Raad van Hoeders, hun Eerste Kamer zal ik maar zeggen, nog steeds niet is goedgekeurd. Onder de ‘wet tot steun aan de familie door bevordering van de cultuur van kuisheid en hijab’ kan wie ‘naakt’ of ‘indecent’ rondloopt tien jaar gevangenis krijgen en/of zweepslagen en/of een boete van omgerekend ruim 700 euro. Onder de vorige wet (die feitelijk nog van kracht is zolang de Hoeders de nieuwe niet hebben bekrachtigd) was dat een paar maanden gevangenis en maximaal 1 euro boete.
Heeft u al de nieuwe Iraanse film Terrestrial Verses gezien? Het zijn losse scenes waarin Iraanse burgers op een voor ons hier gekmakende manier van doen hebben met mensen die op de een of andere manier macht over hen hebben. Sommige van die burgers delven het onderspit maar een aantal ook niet – de scholiere bijvoorbeeld die de beschuldigingen tegen haar (bij een jongen achterop een motor) teniet doet door op haar beurt de schooldirectrice van ongepast gedrag te beschuldigen. Er zit ook een jonge vrouw bij die zonder hoofddoek in haar auto op camera zou zijn gesnapt. Dat is zij niet, betoogt ze, het is haar broer daar achter het stuur. Maar de autoriteit is meedogenloos. Ga hem zien, een prachtige film van de Iraanse werkelijkheid.
Ik begon dit stukje met de opmerking dat de autoriteiten wel wat beters te doen hebben dan wéér een kuisheidscampagne te lanceren. Dat ís gewoon zo, niet alleen omdat de economie en de corruptie belangrijker zijn, maar ook omdat dergelijke campagnes uiteindelijk niets uithalen. Integendeel. Ik kwam in 1986 voor het eerst in Iran, alle vrouwen in het zwart, hoofddoek op en geen haartje te zien, lange, verhullende jassen aan. Maar elke keer als ik terug was bleken de hoofddoeken kleiner en de jassen jasjes, een ceintuur strak om het middel, en geen campagne die daarin langer dan tijdelijk verandering bracht. Ondanks de storm van geweld van het regime tegen het Mahsa Aminiprotest dragen vandaag steeds meer vrouwen helemaal geen hoofddoek, zelfs geen snippertje. De vrouwen laten zich niet kisten. Die hoofddoek gaat nooit meer op.