Op het moment van dit schrijven wachten Iran en de wereld nog op de aangekondigde Israëlische vergelding voor de Iraanse raketaanval van dinsdag op Israël. ,,Iran maakte vanavond een grote fout en zal daarvoor betalen”, zei premier Netanyahu. ,,Het regime in Iran begrijpt niets van onze vastbeslotenheid om ons te verdedigen en onze vastbeslotenheid wraak te nemen op onze vijanden.”
Het regime in Teheran wist dat natuurlijk best, zoals Hamas wist dat de Israëlische reactie op zijn bloedige terreuraanval in Israël verschrikkelijk zou zijn. Vandaag staat er bijna geen steen meer op de andere in de Gazastrook, en de Israëlische aanvallen gaan bijna een jaar na dato en na meer dan 41.000 Palestijnse doden nog steeds door.
Iran is er hoe dan ook zeer slecht aan toe, met een zeer zwakke economie als gevolg van eigen wanbeleid en internationale sancties, terwijl de bevolking zich massaal van haar regime heeft afgekeerd. Daarom had een relatief gematigd segment van het bewind juist een koerswijziging doorgedreven en zich bereid getoond tot onderhandelingen met Amerika om te kunnen terugkeren in het door president Trump weggestreepte nucleaire akkoord en van de sancties af te komen. Als zulke onderhandelingen bevredigend zouden verlopen, zou ,,dialoog over andere zaken” zou kunnen volgen, aldus president Pezeshkian in een zeer gematigde toespraak tot de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. ,,We streven naar vrede voor allen en willen geen conflict met enig land”, zei hij.
Het was het verkeerde moment voor een verstandig besluit. Intussen groeide in Teheran onder de haviken van het regime de onvrede over al deze gematigdheid terwijl Israël intussen her en der hoge officieren van de Islamitische Revolutionaire Garde liquideerde, Hamasleider Haniyeh uitgerekend in een Garde-logeerhuis in Teheran doodde en de machtige Hezbollahleider Nasrallah in Beiroet samen met een nog ongeteld aantal burgers opblies in het kader van de ontmanteling van zijn organisatie, tot dan de belangrijkste pijler van de Iraanse defensie. Zoals ik hierboven al zei, wist iedereen dat een gewapende reactie een serieuze Israëlische tegenaanval zou losmaken. Maar uiteindelijk was wat de haviken betreft de schade van nietsdoen groter. Door op zijn handen te blijven zitten verloor Iran elke geloofwaardigheid als de regionale macht die het zo graag wil zijn; dan was het pas écht zwak.
Sinds de aanval die voor zover bekend nauwelijks schade aanrichtte in Israël, wordt druk gespeculeerd over het potentiële doelwit van Israëlische vergelding. ,,Ze kunnen zo’n beetje alles doen wat ze willen, niet straffeloos maar met groot vertrouwen”, zei generaal McKenzie, voormalig commandant van het Amerikaanse Centcom (dat alle Amerikaanse strijdkrachten in het bredere Midden-Oosten omvat). Anderen noemden Iraanse olie-installaties als doelwit, zijn nucleaire programma en ook zijn leiders.
Teheran zou zijn Arabische Golfburen hebben gewaarschuwd dat een Israëlische aanval op zijn olie-export zou worden gevolgd door een Iraanse aanval op hun olie- en gasfaciliteiten – waarvan Iran in 2018 een voorbeeld heeft gegeven met een aanval op twee Aramco-installaties in Saoedi-Arabië. Het is bekend dat Netanyahu het al jaren gemunt heeft op het Iraanse nucleaire programma – dat hij beschouwt als een kernwapenprogramma. President Biden heeft gezegd niet achter een aanval op de nucleaire installaties te staan, hoewel hij vergelding op zich uitdrukkelijk steunt. Maar hij heeft niet gezegd dat hij Israël zal tegenhouden – waartoe hij het afgelopen oorlogsjaar ook nooit in staat is gebleken. Biden is feitelijk weg sinds hij zich als verkiezingskandidaat terugtrok, en vicepresident Kamala Harris is (nog) niemand.
Een aanval op Iran, en dan? Een volgende aanval? Die vraag geldt ook de oorlog in de Gazastrook: wat is het plan? De Israëlische bombardementen op Libanon en de grondaanval in het zuiden?
Waarheen is Israël op weg wanneer oorlog de enige horizon is die het biedt, vroeg vorige week vrijdag de Jordaanse minister van Buitenlandse Zaken, Ayman Safadi, op een persconferentie in New York na Netanyahu’s toespraak tot de Algemene Vergadering. Netanyahu had erop gehamerd dat zijn land wordt omringd door vijanden. Maar Safadi onderstreepte dat dat 57 Arabische en islamitische landen allemaal, meteen, bereid zijn de veiligheid van Israël te garanderen mits Israël instemt met de vorming van een Palestijnse staat. Hij waarschuwde: ,,en als hij [Netanyahu] de tweestatenoplossing niet wil [..] wat is dan het eindspel anders dan alleen oorlog en oorlog en oorlog?”