Wat zou nou een ,,vreemd” of ,,ongepast” kapsel zijn? Ikzelf zou zeggen: dat hangt van de smaak van ieder individu af – wat ík vreemd vind, zij het niet ongepast, groene stekels of zo, vindt ú misschien heel gewoon of zelfs aantrekkelijk.
Maar in Libië wordt dat per volgende maand bepaald door de zedenpolitie die weer in het leven is geroepen door minister van Binnenlandse Zaken Imad Trabelsi namens de Regering van Nationale Eenheid. Dat is de regering in Tripoli van premier Dbeibeh die weliswaar internationaal wordt erkend maar niet door haar oostelijke tegenhanger, de Regering van Nationale Stabiliteit in Benghazi, die is geassocieerd met het Libische Nationale Leger van generaal Haftar. Dat wil zeggen dat vreemde kapsels en kappers die dergelijke kapsels produceren in principe alleen in het westen van het land gevaar lopen de gevangenis in te gaan.
Een vreemd kapsel is onderdeel van afwijkend gedrag dat ook tot uiting kan komen in onbedekte vrouwenharen, ongepaste kleding, ongewenst gebruik van sociale media en gemengde (mannen en vrouwen) restaurants of theaters. Daar gaat dus de zedenpolitie op letten. Die zal er ook op toezien dat vrouwen die naar het buitenland willen reizen, schriftelijke toestemming hebben van hun mannelijke voogd. Jeugdorganisaties op hun beurt hebben de toestemming van de regering nodig als ze iets buiten Libië willen doen. Om de jeugd te behoeden voor schending van religieuze of sociale normen natuurlijk.
Het gaat er allemaal om ,,de publieke moraal te beschermen”, verklaarde de minister op 6 november op een persconferentie in Tripoli. Hij zei ook dat er ,,geen ruimte is voor persoonlijke vrijheid” in Libië. Wie ,,vrijheid wil, die moet maar naar Europa gaan”. Als Ter Apel wordt bestormd door Libische asielzoekers weet u waarom ze ze komen.
Het feit van een dergelijke zedenpolitie is op zich niet nieuw in het conservatieve Libië. U herinnert zich vast wel dat de in 2011 afgezette en vermoorde Libische leider Gaddafi zich graag liet beschermen door een vrouwelijke lijfwacht, en er zijn genoeg verhalen over verkrachting en ander straffeloos misbruik. Maar hij richtte in 1992 ook een zedenpolitie op die de strenge Iraanse islamitische gedragsregels moest doorvoeren. Die sneuvelde na de opstand van 2011, en keert nu weer terug.
Wat is er opeens aan de hand? Niet zo opeens. Mensenrechtenorganisaties brengen Trabelsi’s maatregelen in verband met inspanningen van de regering om haar greep op de maatschappij te versterken. Onderdrukking. Dat heeft te maken met het doorgaande conflict met de oostelijke regering dat zich de laatste tijd onder andere heeft gemanifesteerd in een hoog oplopende ruzie over wie de baas is over de Centrale Bank die weer heeft geleid tot het stoppen van een deel van de olieproductie en problemen met Libische tegoeden in het buitenland. Slecht voor de economie en slecht voor de steun voor de autoriteiten bij de bevolking.
Volgens de Egyptische mensenrechtenorganisatie CIHRS, die Libië van dichtbij volgt, gaat het minister Trabelsi niet om de publieke zedelijkheid maar wil hij ,,autoritaire hegemonie afdwingen over de hele maatschappij”. ,,Deze maatregelen vormen een ernstige bedreiging voor fundamentele vrijheden en vrouwenrechten, verdiepen sociale verdeeldheid en leiden de aandacht af van Libiës escalerende politieke, financiële en bestuurscrises.”
En ik voeg daaraan toe: de oorlogen elders in het Midden-Oosten leiden de aandacht af van het hele Libië. Maar ik ben benieuwd hoe dit verder gaat. Ik kom er zeker nog op terug.