Ja, Saoedi-Arabië is de laatste paar jaar, onder koning Salman en zoon en kroonprins Mohammed, enorm veranderd; het wordt breed in de media tentoongespreid en ik heb het live gezien eerder dit jaar. Vrouwen achter het stuur en aan het werk en hoe dan ook meer sociale en culturele vrijheid. Weg met die puriteinse scheiding der seksen, of althans grotendeels, muziek in openbare gelegenheden, film, moderne-kunstbiënnales en straatfestivals. Economische diversificering, dat wil zeggen minder afhankelijk van de olie en nadruk op andere inkomstenbronnen, toeristen met name, hoe meer en hoe rijker hoe beter. En die giga-projecten! The Line, de streep, het 170 kilometer lange bij 500 meter hoge concept van het nieuwe wonen, om er maar één te noemen.
Maar nog geen millimeter politieke verandering, of het moet zijn dat de al geringe vrijheid onder koning Abdullah nog vérder wordt ingeperkt door kroonprins/sterke man MbS. Wel vrouwen achter het stuur maar vrouwenactivisten in de cel. Álle critici in de cel trouwens, van kritische geestelijken via medeprinsen tot en met twitteraars, X’ers moet ik zeggen, die tientallen jaren gevangenis voor een argeloze tweet krijgen. Of familieleden van dissidenten die op tijd naar het buitenland zijn gevlucht. In de laatste categorie zit Asaad al-Ghamdi, die eind mei 20 jaar kreeg omdat hij broer is van een dissident in het Verenigd Koninkrijk. En natuurlijk de moord in 2018 in het Saoedische consulaat in Istanbul op Jamal Khashoggi die vanuit Washington zijn kritiek spuide.
MbS’ sociale liberalisering maakt de jeugd blij, voorzover ik lees en heb gezien en me kan voorstellen. En Saoedi-Arabië is een heel jong land. Maar ik vraag me ook af of en hoe lang die blijdschap duurt. Zal een sociaal vrijere jeugd vroeger of later niet ook politieke vrijheid eisen?
Ik denk van wel, ook al omdat de Saoedische jeugd steeds hoger opgeleid raakt, en ik kom op die gedachte door het bericht over de veroordeling van de man achter de succesvolle en zeer populaire satirische animatieserie Masameer County die sinds 2021 via Netflix te zien is. In een al snel weer verwijderde video op YouTube en X gericht aan de kroonprins maakte Abdulaziz Almuzaini eind juni bekend dat hij twee jaar geleden door een speciale rechtbank in Riad is veroordeeld tot 13 jaar gevangenis gevolgd door een uitreisverbod voor even lang wegens steun voor extremisme en homoseksualiteit. In de autoritaire Midden-Oosterse landen zijn dit de gebruikelijke beschuldigingen tegen zelfdenkers die zich niet storen aan de rode lijnen van de autoriteit. Een hogere rechtbank bevestigde dit jaar zijn straf. Nu is het Hooggerechtshof zich aan het beraden. Almuzaini zit niet vast, wat ongebruikelijk is, aldus de nieuwssite Middle East Eye die eerder deze maand als eerste aandacht besteedde aan zijn netelige situatie .
Het is wel duidelijk dat Almuzaini zijn zaak in de publiciteit heeft gegooid omdat twee jaar stilzwijgen hem niet heeft geholpen en om op deze manier steun te krijgen. In een tweede, vleiende video zingt hij de lof van Saoedi-Arabië en zijn leiders. Tussen geliefden kunnen problemen ontstaan, zegt hij en ,,als een ruimteschip me nu meenam en me vroeg waar wil je worden afgezet” dan zou hij Saoedi-Arabië kiezen.
De gewraakte afleveringen van Masameer County – de belevenissen van de burgers van de fictieve gemeenschap Masameer – waren de eerste die door Netflix werden gedistribueerd onder een contract voor een periode van vijf jaar.
In de eerste aflevering van de gewraakte serie treedt een oude rijkaard toe tot Islamitische Staat in zijn diepe verlangen naar een ijsje, wat kennelijk door de autoriteiten wordt gezien als impliciete steun voor de organisatie. Een andere aflevering bergt de suggestie van homoseksualiteit in zich, wat wel heel gewaagd is in Saoedi-Arabië (doodstraf!).
CNN schreef in 2017 over het oorspronkelijke, pre-Netflix Masameer (nog zonder County), eveneens een parodie op maatschappelijke kwesties, dat de onderwerpen ,,tot heel recentelijk taboe zouden zijn geweest”. De vervolging van Almuzaini zegt: nog steeds taboe. Nee, zo makkelijk laat het koninkrijk zich niet rebranden.